Amerika qəzeti “the central Asia- Caucasus” 16 fevral tarixli nömrəsində İsrailin orta Asiya ölkələri, xüsusilə Azərbaycan respublikası ilə əlaqələrini araşdırmışdır
Posted on : Tarix 10/16/2017 1:00:23 PM
Azərbaycan müsəlmanları tərəfindən olan müxalifəti də Azərbaycan dövlətinin əməkdaşığı ilə istiqamətləndirir
Amerika jurnalistinin nəzərində Azərbaycan respublikasının İsrail üçün cazibədar cəhətləri. Azərbaycan respublikasının İsrailə ən böyük xeyri. İsrailin baş naziri B. Netanyahu ötən ilin dekabrında Azərbaycan və Qazaxıstandan görüş etdi. İsrailin baş nazirinin səfəri bu ölkə ilə mərkəzi Asiya və Qafqaz ölkələri arasında əlaqələrin inkişaf etməkdə olduğunu göstərir. Bu region İsrail üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Qazaxıstanın ticari, regional və beynəlxalq vəziyyəti və Çin-İsrail arasında həyati əlaqələndirici rolu İsrailin bu ölkəyə meyil göstərməsinə səbəb olmuşdur. Azərbaycan respublikasının geostrategic mövqeyi, habelə enerji ixracındakı rolu Bakı- Orşəlim arasında yaxın əlaqələrin yaranmasına gətirib çıxarmışdır. İsrailin baş nazirinin səfəri həmin əlaqələrin inkişafını göstərir.
Tarixçə: İsrailin baş naziri dekabr ayında Azərbaycan respublikası və Qazaxıstandan üç günlük görüş etmişdir. O, birinci olaraq Qazaxıstandan sonra isə Azərbaycan respublikasından görüş etdi. Bu səfər deyilən iki ölkənin istiqlaliyyətindən sonra İsraillə onlar arasında əlaqələrin mütəmadi olaraq güclənməsinin davamıdır. Ötən əsrin 90-cı illərinin sonlarında yəhudilərin İsrailə köçmələri, xüsusilə xəzəryanı ölkələrdən enerji idxalı üçün əlverişli şəraitin yaranması ilə İsrail siyasətçiləri bu ölkənin əhəmiyyətini başa düşdü. İsrailin Qazxıstandakı maraqları ticarət və iqtisadiyyata yönəlir. Azərbaycan respublikasına gəldikdə isə bu ölkə öz geostrateji mövqeyinə, İranla müştərək sərhəddə malik olduğuna görə İsrail üçün xüsusi cazibəyə malikdir. Azərbaycan respublikasıın yəhudi azlıqlarının bu ölkənin hakimiyyət qatlarına nüfuzu, həmçinin dövlətin bu rejimin istəklərinə uyğyn olması bu cazibədarlığı ikiqat artırmışdır. Əslində Azərbaycan hökmdarları İsraili model bir ölkə kimi, regionun əmin-amansızlığına rəğmən kiçik bir ölkənin inkişaf idarəedicilik modeli hesab edirlər. Digər tərəfdən də İsrail Azərbaycanı çoxluğunu müsəlman təşkil edən bir ölkə kimi böyük imkan hesab edir. Bundan əlavə dünyanın ikinci şiə ölkəsi olan Azərbaycan respublikası İsrailin neftə olan tələbatının əsas təmin edicisi olması təəccüb doğurur. İsrailin neft idxalının 40 faizi Azərbaycan respublikasına payına düşür. Digər tərəfdən isə özəl hərbələri, Qarabağ münaqişəsini intensivləşdirməklə Ermənistan və Azərbaycanı əsas silah müştərilərindən birinə çevirmişdir.
Nəticə: İsrail orta Asiya və Qafqazda strateji fəaliyyət dairəsini
genişləndirməyə çalışır. Bunu, Netanyahunun səfərindən də başa düşmək olur. Bu
görüşlər İsraillə Azərbaycan və Qazaxıstan arasındakı əlaqələri gücləndirməklə
yanaşı Çinlə əməkdaşlıq üçün də şərait yaradır. Bu arada əhəmiyyətlisi odur ki,
Azərbaycan və Qazaxıstanla əlaqələrin ticari və iqtisadi münasibətlər üçün
olması bəhanədir. Bu münasibətlərin İsrail üçün iki əsas faydası vardır: Əvvəla
İsrilin Azərbaycan respublikası və Qaxıstanla əlaqəsi bir müsəlman ölkəsilə əlaqəni
göstərir. Bunun özü də İsrilin beynəlxalq ictimaiyyətdə islam dünyası ilə düşmənçilik
konsepsiyanı səngidir. Daha önəmli faydası odur ki, İsrail Azərbaycan
respublikası ilə əlaqələrini inkişaf etdirmək, daha dğrusu Azərbaycan dövlətini
özünə uyğunlaşdırmaqla özünü İran sərhədlərinə yaxınlaşdırır və bununla da bu
ölkənin əleyhinə olan bir çox təşəbbüslərə rəhbərlik edir. Azərbaycan müsəlmanları
tərəfindən olan müxalifəti də Azərbaycan dövlətinin əməkdaşığı ilə istiqamətləndirir.