تحلیل / اردبیل؛ مهد تشیع: یکی از جنجالی ترین مباحث محافل سیاسی عربی، تعیین دومین خطر علیه اعراب پس از خطر صهیونیسم و یهودی سازی قدس است. به این منظور تنها دو دیدگاه نظر مطرح می شود:

الف) ترکیه تجسم اسلام امریکایی در منطقه، مزدور بی جیره و مواجب صهیونیسم و همانگونه که در پنج قرن پیشین نژاد پرستی و عرب ستیزی خود را بدون ابائی مطرح نموده، دومین دشمن خطرناک اعراب است.

ب) نظریه ی دیگری که توسط پان عرب ها و جریانات افراط گرای سلفی مطرح می شود، معرفی ایران به عنوان نیرویی با نفوذ در منطقه و زمینه ساز فروپاشی حکومت ها خودکامه ی عربی منطقه می باشد.

  پیش از اینکه بخواهیم بر اساس تعصبات قومی یا مذهبی که موضع گیری نماییم، بایستی در چند محور توقف کوتاهی داشته باشیم:

1) بی شک ایران و ترکیه دو قدرت مطرح اقلیمی به شمار می آیند و هر یک همانند هر نظام سیاسی حکیمانه ای منافع ملّی خود را در داشتن نفوذ در کشورهای دیگر می یابند. آنچه بایستی مورد توجه قرار گیرد این است، که این دو قدرت منطقه ای برای تحقق اهدافشان به دنبال تعامل و دوستی با کشورهای منطقه هستند، یا اینکه برای رسیدن به خواسته های خود به هر اقدامی دست می زنند.

 2) مجالی از شائبه نمانده که هر دو کشور زمینه های قومی و مذهبی فراوانی برای نفوذ در مناطق وسیعی از آسیا دارند. کشوری چون جمهوری آذربایجان را در نظر بگیرید. این کشور از بعد قومیتی تحت نفوذ ترکیه و از بعد اسلامی تحت نفوذ ایران است.

3) بر اساس نقشه ی ژئوپلیتیک منطقه، ایران و ترکیه قدرت های مطرح اوراسیا هستند. اهمیت حوزه ی اوراسیا قابل چشم پوشی نیست. برژینسکی به عنوان یکی از مطرح ترین نظریه پردازان سیاسی در مقابل خاورمیانه، اوراسیا را قلب عالم می شناسد.

 4) گرچه نظریه های منحرفی چون هلال شیعی و هلال سنی به رهبری دو کشور مطرح می شود، بی شک عوامل صهیونیسم در منطقه به دنبال تشکیل هلال سنی در منطقه هستند تا بدین ترتیب وجود هلال شیعی در برابر این هلال سنی را امری بدیهی جلوه دهند. بر این اساس هلال سنی از ترکیه آغاز و با عبور از سوریه، مصرو تونس، به لیبی منتهی می شود. سوریه نیز نقطه ی تلاقی هلال شیعی و هلال سنی خیالی صهیونیسم است. این در حالی است که از لحاظ داده های آماری نمی توان ترکیه را کشوری سنی معرفی کرد. بر اساس داده ها، اهل سنت در ترکیه از لحاظ فعالیت مذهبی در اقلیت قرار دارند و جایگاه قشر سنی مذهب فعال پس از علوی ها قرار دارد. لذا اکثریت مطرح جامعه ی ترکیه از هر مذهب و قومیتی که باشند، خود را از سکولار قلمداد می کند. بنابراین به نمایش گذاشتن ترکیه به عنوان داعیه دار اهل سنت، در رسانه های وابسته به ایالات متحده و هم پیمانان آن، عقلاً ممکن نیست چراکه ترکیه، نمی تواند اهل سنت خود را نمایندگی کند، لذا ادعای نمایندگی کردن اهل سنت منطقه جز گزافه گویی نیست.

 

5) نظریات برژینسکی، کلید درک پیچیدگی سیاست های نوین ترکیه است. بر اساس تئوری سیاسی - نظامی نهاد های تصمیم گیری ایالات متحده و رژیم صهیونیستی، با توجه به سابقه ی وجود فتنه ی شیعی - سنی در منطقه و غالبیت اهل سنت در کشور های هدف، ترکیه پتانسیل اجرای تئوری مشترک «برژیسنکی + برنارد لویس» را که پیش از روی کاری آمدن حکومت اسلام اردوغانی ترکیه مطرح شد، داراست. براساس این تئوری، ترکیه با نفوذ عقیدتی، سیاسی، اقتصادی در کشور های منطقه به دنبال ایجاد کمربند محاصره کننده کشورهای روسیا، چین و هند خواهد بود تا بدین ترتیب امنیت کشورهای نامبرده در دایره ی تیر رس ایالات متحده قرار دهد. تحقق چنین طرح های شومی جز با نابود کردن شأن و منزلت پیشین اعراب که در گرو مبارزات حافظ و فرزندش دکتر بشار أسد بود، در کشور های عراق، سوریه و مصر و تبدیل آن ها به کشور هایی کوچک و بی اراده بر اساس تقسیم بندی های قومی و مذهبی، ممکن نخواهد بود. گرچه این تلاش ها در عراق و با تشکیل اقلیم کردستان به فاز عملیاتی وارد شد، اما مقاومت مردم و رهبری سوریه سد رفیعی در برابر زیادی خواهی های آنان بوده است.

 6) نبایستی فراموش کرد هر گونه برنامه ریزی امریکایی بدون تأیید و تصویب رژیم صهیونیستی امکان پذیر نیست لذا بی شک ملّت ترکیه در دام منفعت طلبی صهیونیسم قرار گرفته است.

  پس از بیان محورهای اصلی مطالعه ی ترکیه به عنوان مجری سیاست های استکبار جهانی در منطقه، چند نتیجه گیری بر اساس واقعیت های میدانی موجود حاصل می شود:

1) گرچه جمهوری اسلامی ایران به دنبال بسط نفوذ خود در منطقه است، هیچ گاه دچار جانبداری های سیاسی، اجتماعی، قومیتی و مذهبی نشده است و همواره به منظور کسب محبوبیت دست یاری خود را به تمام ملت کشور هدف دراز کرده است. نمونه ی بارز این ادعا کمک های بی دریغ ایران به حماس و سایر جنبش های مقاومت فلسطینی است. این در حالی است که ترکیه از سویی دیگر، برای تحقق سریع اهداف خود با مصادره ی یک یا چند قشر سیاسی، اجتماعی و یا مذهبی کشور هدف، نفوذ خود را در برندازی حکومت های مشروع و یا ایجاد احزاب جنجال برانگیز و یا جریانات آشوبگر مذهبی می بیند.

2) اگر کمی عمیق تر بنگریم، عامل اصلی انتخاب ترکیه به عنوان گمارده ی رژیم صهیونیستی در منطقه روشن می گردد. اکثریت یهود اسرائیل ریشه های قومیتی ترک دارند؛ به عنوان مثال یهودی های اشکنازی بازمانده های قوم خزر به شمار می آیند که از مطرح ترین اقوام یهودی ترک بوده اند. از سویی دیگر یهودی های دونمه که در ظاهر مسلمان و در عمل یهودی بوده اند از عهد عثمانی تا کنون نفوذ فراوانی در حوزه های سیاسی ترکیه داشته است.

3) ترکیه بواسطه ی عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و مبادلات اقتصادی بی سابقه با رژیم صهیونیستی بهترین گزینه برای تحقق اهداف نئوصهیونیست های امریکایی است. از سویی حضور نظامی ایالات متحده در پوشش سامانه ی دفاع موشکی و پایگاه هوایی اینجرلیک گواهی بر این ادعاست.

 u بنا براین شاهد پیوستگی قدرتمندی میان ستاره ی داوود صهیونیسم و هلال و ستاره ی اردوغانی هستیم. پدیده ای که تحلیل گران سیاسی با تشبیه آن به رویداد های فلکی آن را همنشینی یا مقارنت ستاره ی داوود و هلال عثمانی به شمار آورده اند.

 دکتر موفق محادين

اندیشمند و روزنامه نگار اُردنی

کارشناس امور ترکیه و حوزه ی بالتیک

روزنامه ی «العرب الیوم»