Allah-Taala Qurani-Kərimin “Bəqərə” surəsinin 255-ci ayəsində buyurur:

اللّهُ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ

“Allahdan başqa məbud yoxdur. O, diri və qəyyumdur. Onu nə mürgü tutar, nə də yuxu! Göylərdə və yerdə olanlar Onundur. Onun izni olmadan hüzurunda kim şəfaət edə bilər?! Onların (insanların) keçmişini və gələcəyini bilir. Onlar Onun elmindən Onun istədiyindən başqa heç bir şeyi bilə bilməzlər. Onun kürsüsü (elm və qüdrəti) göyləri və yeri əhatə etmişdir. Bu iki şeyi saxlamaq Onun üçün ağır deyildir. O, uca və böyükdür.”

Ayədə “kürsü” sözü işləndiyindən, Peyğəmbər (s) bu ayəni “Ayətül-kürsi” adlandırmışdır. Şiə və sünni rəvayətlərində bildirilir ki, bu ayə Quranın qülləsi sayılır və ayələr arasında ən böyük məqama malikdir. (“Ruhul-məani”, c.3, səh. 10; “Əl-mizan”, c.2, səh.354.)

Bu ayəni oxumaq da çox sifariş olunur. İmam Əlinin (ə) belə buyurduğu nəql olunur: “Bu ayənin fəziləti haqqında eşitdikdən sonra bir gecəni də “Ayətül-kürsi” oxumadan keçirmədim.” (“Təfsiri-nümunə”, c.2, səh.191; “Əl-mizan”, c.2, səh.355.)

Bu ayədə Allahın adı və sifətləri on altı dəfə zikr olunmuşdur. Ona görə də “Ayətül-kürsi”ni tövhid şüarı və bildirişi saymışlar. Quranda tövhid şüarı müxtəlif şəkillərdə bəyan olunmuşdur. Məsələn, “lə iləhə illəllah” (“Saffat”/35), “lə iləhə illə huvə” (“Bəqərə”/163), “lə iləhə illə əntə” (“Ənbiya”/87), “lə iləhə illə ənə” (“Nəhl”/2). Amma bu ayələrdən heç birində “Ayətül-kürsi”də olduğu kimi, tövhid şüarları ilə yanaşı Allahın sifətləri bəyan olunmamışdır.

Allahın sifətləri iki cürdür: Bəzi sifətlər onun zatının eynidir. Bu sifətlər ilahi zatdan ayrılmazdır. Məsələn, elm, qüdrət, həyat. Bəzi sifətlər isə “feli” sifət adlandırılır. Bu sifətlər Allahın felinə, işinə aiddir. Məsələn, yaratmaq, bağışlamaq və s. Bu sifətlərin mənşəyi ilahi iradədir. Əgər istəsə yaradar, istəməsə yox. Zata aid olan sifətlər haqqında isə bu sözləri demək olmaz. Demək olmaz ki, əgər Allah istəsə bilər, istəməsə yox. Əgər zati sifətləri nəyəsə oxşatmaq istəsək, deyə bilərik ki, Allahın elm və qüdrəti insanın məxluq olması kimidir. İnsandan onun məxluqluq, yaradılma sifətini ayırmaq olmaz. Allahın elm sifəti də beləcə onun zatından ayrılmır.

“İlah” sözü bütün məbudlar haqqında – istər haqq olsun, istər batil – işlədilir. (Bax: “Furqan”, 43.)

“Allah” sözü isə ilahinin müqəddəs zatının adıdır. Allahdan qeyri məbudlar bir milçək yaratmaqda da acizdirlər. (Bax: “Həcc”, 73.)

Allahdan qeyrisinə pərəstiş edənlər tövhid ucalığından təhlükəli uçurumlara süqut edirlər. (Bax: “Həcc”, 31.)

“Lə iləhə illəllah” hər bir müsəlmanın şəxsiyyət vəsiqəsinin ilk səhifəsidir. İslam Peyğəmbərinin (s) ilkin şüarı və dəvəti də həmin cümlə ilə olmuşdur. (“Kənzul-ummal”, hədis 35541.)

Həzrət (s) buyurmuşdur: “Hər kəs xalisanə tövhid şüarı versə, Behiştə daxil olar. İxlas nişanəsi odur ki, “Lə iləhə illəllah” demək insanı haramlardan uzaqlaşdırsın.” (“Səvabul-əmal”, səh.20.)

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Lə iləhə illəllah” demək Behiştin qiymətidir. (“Biharul-ənvar”, c.93, səh.196.)

İmam Rzadan (ə) nəql olunan bir “hədisi-qüdsi”də belə deyilir: “Tövhid kəlməsi (“lə iləhə illəllah”) ilahinin möhkəm qalasıdır.” (“Biharul-ənvar”, c.3, səh.7.)

Tövhidə etiqad insanın gözündə bütün qüdrətləri və cazibələri alçaq göstərir. Tövhidin tərbiyəvi təsirlərinin bir nümunəsi müsəlmanların soltanlar qarşısında səcdə etməməsidir. Müsəlmanlar Həbəşə padşahı Nəcaşinin sarayında belə dedilər: “Biz Allahdan qeyrisinə səcdə etmərik.” (“Sireyi-Hələbi”, c.1, səh.387.)

Digər bir müsəlman – Dehyeyi-Kəlbi Rum qeysərinin sarayında səcdə etmədi və saray xadimlərinin cavabında belə dedi: “Mən Allahdan qeyrisi üçün səcdə etmərəm.” (“Sireyi-Hələbi”, c.3, səh.272.)

Bəli, tövhid insanı elə bir məqama qaldırır ki, hətta Behişt və Cəhənnəm də onun üçün fərqsiz olur. Məsum imamlar da belə insanlar tərbiyə etməyə çalışırdılar. Həzrət Əli (ə) buyurur: “Allah səni azad yaratmışdır. Bir başqasına qul olma.” (“Nəhcül-bəlağə” qısa kəlamlar 31.)

Müsəlmanlar hər gün, hər yerdə uca səslə azan deməlidirlər. Yalançı tanrılar və zalım hakimlərə bəndəlikdən azadlıq fəryadı azanla göyə ucalmalıdır. Müsəlmanlar öz körpələrinin qulağını hər şeydən qabaq “lə iləhə illəllah”dan ibarət tövhid nidası ilə tanış etməlidirlər. (“Təfsiri-nur”, Ustad Möhsin Qəraəti, 1-ci cild, “Bəqərə” surəsi, 255-ci ayələrin təfsiri.)